WYROK I JEGO PRAWOMOCNOŚĆ
WYROK I JEGO PRAWOMOCNOŚĆ
Wyrok kończył postępowanie apud iudicem czyli sędziowskie rozstrzygnięcie spornej sprawy.
Sąd był zobowiązany do wydania wyroku, posłuch dla nakazu zawartego treści formułki pretorskiej wymuszał pretor w przypadku potrzeby poprzez nakładanie na opornego kary pieniężnej( multa).
Sędzia miał możliwość uchylenia się od obowiązku wydania wyroku jeśli oświadczył, że” sprawa nie jest dla niego jasna”. Jeżeli sędzia skorzystał z tej możliwości powoływano innego.
Z ogłoszeniem wyroku nie były związane żadne formalności. Wyrok nazywał się SENTENTIA lub IUDICATUM.
Treść wyroku musiała mieścić się w granicach uprawnień sędziego określonych w formułce.
W najczęstszych przypadkach, gdy chodziło o należności, treścią wyroku było ZASĄDZENIE lub UWOLNIENIE pozwanego.
Z chwilą wydania wyroku gasła władza sędziego, był on bowiem powołany do rozpatrzenia tylko tej jednej sprawy. Wyrok miał na celu DEFINITYWNE zakończenie sprawy spornej.
Ponowny proces w tej samej sprawie był niemożliwy przez konsumujący skutek litis contenstatio, jednak była to przeszkoda nie wystarczająca. Przy actiones in rem było możliwe prowadzenie sporu o te samą rzecz pomimo litis contestatio. Tym samym rozwijał się w prawie klasycznym jako uzupełnienie poprzedniego – zarzut rzeczy osądzonej.
Ważność wyroku
Wyrok mógł być nieważny z różnych przyczyn, takie wyrok nie wywierał w zasadzie skutków prawnych, ale jeżeli został wykonany nie można było żądać zwrotu dokonanej zapłaty.
Mogło się zdarzyć iż wyrok był formalnie poprawny, ale w treści swojej krzywdził w sposób oczywisty jedną ze stron. Apelacja wykształciła się później.
Obrona przeciw powództwu egzekucyjnemu.:
Zasądzony dłużnik mógł się bronić przeciw skutkom nieprawidłowego wyroku w ten sposób, że kwestionował zasadność powództwa egzekucyjnego. Był to ryzykowny sposób obrony.
Inną możliwością było wytoczenie nowego powództwa, zwanego „odwołaniem na podwójną wartość” (revocatio in duplum). Było ryzykowne, przegrana pociągała za sobą zasądzenie na podwójna wartość.
INTERCESSIO – środek z zakresu prawa ustrojowego czyli tzw. sprzeciw magistratury wyższej lub równej, można było tym sparaliżować zarządzenie egzekucyjne pretora.
RESTITUTIO IN INTEGRUM. W wyjątkowych sytuacjach można było wyjednać u pretora anulowanie skutków postępowania i wyroku w drodze pozaporcesowego środka ochrony tzn. restitutio in integrum.
Osobista odpowiedzialność sędziego – sędzia, który ze swej winy wydał wyrok nieprawidłowy „czynił spór swoim” tzn. ściągał na siebie odpowiedzialność
Filed under: 1